نقد نقل "قفطی" :
نقل قفطی، عیناً همان است که ابوالفرج نقل کرده است.
همه ی ایرادهایی که بر نقل ابوالفرج وارد است بر این نیز وارد است. و همچنانکه ابوالفرج در کتاب تاریخ مفصل خود که به سریانی نوشته این قصه را نیاورده و اما در مختصرالدول که به عربی است و خلاصه ی آن است آورده و این مایه ی شگفتی است، قفطی نیز در کتابی که در تاریخ مصر نوشته [1] ذکری از این قصه ی عجیب نکرده است، اما در کتاب "اخبارالعلماء باخبارالحکماء" که تاریخ فلاسفه است در ذیل احوال یحیی نحوی این قصه را بدون ذکر هیچ مدرکی آورده است.
- بنابراین در نقل قفطی نیز یحیی نحوی یکی از دو قهرمان قضیه است و همه ی آن کتابها که در حکمت و فلسفه بوده به قدری بوده که چهار هزار حمام را در مدت شش ماه گرم کرده است!!
- بوعلی در نامه ی معروفش به ابوریحان بیرونی از او به زشتی یاد می کند و مدعی است که او نه از روی عقیده بلکه به خاطر عوام فریبی مردم نصاری آن کتابها را نوشته است.
- از طرف دیگر، ابن الندیم در الفهرست از یحیی نحوی نام می برد که با عمرو بن العاص ملاقات داشته است، بدون ذکری از کتابخانه ی اسکندریه.
[1] جرجی زیدان، تاریخ تمدن ، ج 3، ترجمه ی فارسی، ص 64....
