وبلاگ تحلیلی یوم الدین

غزوات رسول خدا(ص)

نام غزوه

تاریخ وقوع

تعداد نفرات دو سپاه

هدف غزوه

جبهه مقابل

نتیجه غزوه

آیات نازل شده در مورد غزوه

اتفاقات مهم

غزوه ودّان(غزوه ابوإ

صفر سال دوم هجری

ـــــ

اطلاع از وضعیت کاروان قریش

نبردی رخ نداد

بستن پیمان دوستی با قبیله بنی ضمره

ــــــ

جانشین رسول خدا(ص) در مدینه سعد بن عباده بود

غزوه بواط

ربیع الاول سال دوم هجرت‏

دویست نفر

کاروانى از قریش‏

نبردی رخ نداد

نتیجه ای نداشت

ــــ

جانشین رسول خدا در مدینه «سائب بن عثمان بن مظعون» یا «سعد بن معاذ» بود

غزوه عشیره‏

جمادى الاولى سال دوم هجرت‏

صد و پنجاه یا دویست نفر

کاروان قریش که رهسپار شام بود

نبردی رخ نداد

صلح با قبیله «بنى مدلج»

ــــ

‏دادن لقب ابوتراب به امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه اسلام)

غزوه بدرکبری

رمضان سال سوم هجری

مسلمانان 313 و مشرکان 950 نفر

جلوگیری از بازگشت کاروان قریشیان به سرپرستی ابوسفیان

با مشرکان قریشی

پیروزی مسلمانان

بخش عمده ای از سوره انفال

یاری فرشتگان به سپاه اسلام و کشته شدن بسیاری از سران مشرکان قریشی مانند :ابوجهل،امیة بن خلف،عتبة بن ربیعة و....

غزوه کدر(قرقرة الکدر)

رمضان دوم هجری

دویست نفر

سرکوب جمعی از «بنی سلیم» و «غطفان» بر ضد مسلمانان شوریده بودند

نیردی رخ نداد

گرفتن غنیمت از دشمن

ـــــــ

پانصد شتر هم در این غزوه به دست مسلمانان افتاد که پس از اخراج خمس به هر مردی از اصحاب غزوه دو شتر رسید

غزوه بنى قینقاع

شوّال سال دوّم‏

ــــــــ

سرکوبی بنی قینقاع به دلیل عهد شکنی

یهود بنى قینقاع

از مدینه اخراج شدند و به «أذرعات» شام رفتند و اموالشان پس از إخراج خمس بر مسلمانان قسمت شد.

آیه 58، سوره انفال- آیه‏هاى 12- 13، سوره آل عمران و آیات 51- 56 سوره مائده‏‏

اینان پس از واقعه بدر، از راه نافرمانى و حسد درآمدند و عهد و پیمان خود را نقض کردند.

غزوه سویق‏

ذى الحجّه سال دوّم‏

دویست نفر مسلمان و دویست سوار از قریش‏

مقابله با ابوسفیان که برای انتقام بدر آمده بود

ابوسفیان و مشرکان قریش

فرار ابوسفیان و سپاهیانش

ــــــــ

أبو سفیان و همراهان در حال گریختن، به منظور سبکبارى قسمتى از باروبنه خود را ریخته بودند و از جمله: مقدار زیادى «سویق»

غزوه غطفان‏ یا غزوه ذى أمر

محرّم سال سوّم‏

چهارصد و پنجاه نفر از مسلملنان

مقابله با جمعى از بنى ثعلبه و محارب که در ذى أمرّ فراهم گشته‏ بودند تا در پیرامون مدینه دست به چپاول زنند.

قبیله بنی غطفان

فرار یاغیان

آیه 11 سوره مائده‏

اسلام دعثور بن حارث‏ که قصد ترور رسول خدا(صل الله علیه و آله) را داشت

غزوه بحران‏

ربیع الآخر سال سوّم‏

سیصد مرد از مسلمانان

مقابله با گروه بسیارى از بنى سلیم که در ناحیه بحران برای حمله به مدینه جمع شده بودند‏

قبیله بنی سلیم

فراز بنی سلیم و نیردی رخ نداد

ـــــــ

_________

غزوه احد

شوّال سال سوّم‏

از مسلمانان در اول هزار نفر، و در میدان جنگ هفتصد نفر و از مشرکان سه هزار مرد جنگى‏

دفاع از شهر مدینه در برابر تهاجم قریشیان

قریش

شکست مسلمانان و کشته شدن بیش از هفتاد نفر از صحابه

شصت آیه از سوره آل عمران

دفاع جانانه حضرت علی (ع) از رسول خدا (ص)و اسلام و نزول عبارت لافتی الی علی لا سیف الی ذوالفقار،فرار بسیاری از صحابه و رها کردن رسول خدا(ص) در میدان جنگ،کشته شدن حمزه بن عبدالمطلب سیدالشهدا و مثله کردن بدن او توسط هند جگرخوار مادر معاویه و نافرمانی از دستورات رسول خدا(ص) توسط تیراندازان محافظ دهانه کوه احد

غزوه حمراء الأسد

شوّال سال سوّم‏

بازماندگان غزوه احد

برای دفاع از قریش که قصد بازگشت به مدینه و نابودی کامل اسلام را داشتند

قریش

پشیمان شدن قریش و بازگشت آنها به مکه

برخی از آیات سوره آل عمران

ترفند زیبای رسول خدا(ص) در روشن کردن آتش های بسیار برای نشان دادن عظمت سپاه و فریب دادن قریش ، ممانعت از یاری کسانی که در احد در میان راه بازگشتند در این نبرد

غزوه بنى نضیر

ربیع الأوّل سال چهارم‏

ــــــــــ

مقابله با یهودیانی که تصمیم به ترور رسول خدا(ص) داشتند و عهد خود را با ایشان شکستند

یهودیان بنی نضیر

اخراج ایشان از مدینه

سوره حشر

رسول خدا اموال یهودیان «بنى نضیر» را بر مهاجرین قسمت کرد و با نظر انصار به ایشان به جز سهل بن حنیف و ابودجانه چیزى نداد

غزوه ذات الرقاع

جمادى الأولى سال چهارم‏

ـــــــــ

مقابله با قبیله «غطفان» که سپاهیانى براى جنگ با مسلمین فراهم ساخته بودن

قبیله بنی غطفان

نبردی رخ نداد

آیه‏ هاى 101 تا 103 از سوره نساء

نماز خوف در این غزوه مقرّر شد، جانشینی أبو ذرّ غفارى» در مدینه ‏

غزوه بدر الموعد

شعبان سال چهارم‏

هزار و پانصد نفر از مسلمانان

وفا به عهدی که سال گذشته با ابوسفیان بر سر جنگ در این منطقه بسته بودند

قریش

قریشیان و ابوسفیان حاضر به آمدن نشدند و عهد خود را شکستند

آیات 84- 100 سوره نساء

مسلمانان مقدارى کالاى تجارتى به همراه آورده بودند که در هشت روز اقامت در «بدر» به فروش رسید

غزوه دومة الجندل‏

ربیع الأوّل سال پنجم‏

هزار مرد مسلمان

تجمع گروهی عظیم در «دومة الجندل» که قصد حمله مدینه را داشتند

ـــــــ

دشمن به طرف مغرب کوچید و فرار کرد

ــــــــــ

به عقیده مسعودی نخستین جنگ با رومیان بود،

غزوه خندق یا احزاب

شوّال سال پنجم‏

از همه قبایل مشرکان ده هزار نفر به فرماندهی ابوسفیان و سپاهیان اسلامى سه هزار مرد جنگی

جمعى از یهودیان‏ رهسپار مکّه شدند و قریش و چند قبیله دیگر را تحریک به حمله به مدینه کردند

قریش‏، بنى سلیم‏، بنى أسد بن خزیمة،غطفان و یهودیان بنی قریظه

مشرکان که قادر به عبور از خندق های کنده شده نبودند،پس از مدتی که شهر را محاصره کردند و نفاقی که بین آنها و یهودیان بنی قریظه افتاد بدون کسب نتیجه ای بازگشتند

آیات 214 سوره بقره، 26- 27 سوره آل عمران، 62- 64 سوره نور و 9- 25 سوره أحزاب‏

سلمان فارسی پیشنهاد کندن خندق به مسلمانان داد،کشته شدن عمرو بن عبدود دلاور قریش به دست حضرت علی (علیه السلا) و جمله رسول خدا(ص) در این مورد« لضربة علىّ خیر- أو أفضل- من عبادة الثقلین،زخمی شدن سعد بن معاذ رییس قبیله اوس و شهادت او پس از آن

غزوه بنى قریظه‏

ذى‏قعده و ذى حجّه سال پنجم‏

سه هزار نفر از مسلمانان‏

خیانت بنی قریظه که هم پیمان مسلمانان بودند در غزوه خندق و حمله آنان از پشت سر به مسلمانان

یهودیان بنی قریظه

پس از آن که یهودیان از محاصره به تنگ آمدند ،سعد بن معاذ صحابی رسول خدا(ص) را به عنوان حکم برگزیدند و حکم به اعدام مردان آنها و اخراج زنان و فرزندان آنها داد

آیات 26 و 27 سوره احزاب

لغزش أبولبابه‏ و داستان توبه او

غزوه بنى لحیان

جمادى- الأولى سال ششم‏

ـــــــــــــ

خونخواهى شهداى رجیع‏

بنى لحیان‏

دشمن خبر یافته و به کوهها گریخته بود

ــــــــــــــ

ــــــــــــــــــــــــــــــ

غزوه ذى قرد

جمادى الأولى سال ششم‏

ـــــــــ

مقابله با عیینة بن حصن‏ که با سوارانى از غطفان بر شتران ماده شیرده رسول خدا(ص) غارت بردند و مردى از «بنى غفار» را کشتند

بنی غطفان

فرار یاغیان و کشته شدن عده ای از دو طرف در درگیری های به وجود آمده

ـــــــــــــ

پسر ابوذر غفاری کشته شد و زنش را به اسارت بردند که سپس او را برگرداندند

غزوه بنى مصطلق

شعبان سال ششم‏

ـــــــــــــــ

مقابله با قبیله بنی مصطلق که هر که را توانسته بود،برای مقابله با رسول خدا(ص) جمع کرده بود و قصد حمله به مدینه را داشت

بنى المصطلق‏

متفرق شدن قبایل و به اسارت در آمدن مردان و رئیس قبیله بنی المصطلق که با ازدواج رسول خدا(ص) با دختر او همه آنها مسلمان شده و آزاد شدند

سوره منافقون

نزاع بین مهاجرین و انصار توسط هجاه بن‏ مسعود غفارى مزدور «عمر بن خطّاب» با «سنان بن وبر- جهنى» از انصار، آشکار شدن نفاق عبدلله بن ابی و تلاش های او برای برهم زدن رابطه انصار با رسول خدا(ص) و گزارش زید بن ارقم به رسول خدا(ص) در مورد او

غزوه حدیبیه

ذى‏قعده سال ششم‏

هزار ششصد یا چهارصد نفر

رسول خدا(ص) قصد حج داشتند ولی مکیان از ورود ایشان به مکه جلوگیری کردن

قریش

بستن صلح حدیبیه با قریش

سوره فتح

بیعت دوباره انصار با رسول خدا که به بیعت رضوان یا بیعت شجره معروف شد بر سر دفاع از رسول خدا(ص)

غزوه خیبر

محرّم سال هفتم‏

یک هزار و چهارصد

به دلیل تحریک ها، آزار و اذیت هایی که یهودیان علیه اسلام انجام می دادند رسول خدا(ص) تصمیم گرفتند تا برای همیشه ریشه آنها را برکنند

یهودیان خیبر

فتح خیبر و قلعه های آن

آیه 15 سوره فتح و آیه 94 سوره نساء

دلاوری های بیشمار امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام) و کندن در قلعه قموص‏ و کشتن مرحب پهلوان یهودیان، ترور رسول خدا(ص) توسط پیرزن یهودی که ناکام ماند،تسلیم شدن اهالی فدک که به موجب آن فدک خالصه رسول خدا(ص) شد و ایشان آن را به حضرت زهرا(س) بخشید

غزوه فتح مکه‏

رمضان سال هشتم‏

ده هزار مسلمان

شکستن یکی از مفاد صلح حدیبیه توسط قریشیان

قریش

فتح مکه و تسلیم شدن قریشیان

آیات 1 تا 3 سوره نصر

اسلام آوردن ظاهری بسیاری از مشرکان مانند ابوسفیان،دادن امان نامه به تمام مردم مکه مگر چند نفر،شکستن بت های مکه و کعبه توسط رسول خدا(ص) و امام علی (ع)،

غزوه حنین

شوّال سال هشتم‏

دوازده هزار سپاهى‏ از مسلمانان

تصمیم به حمله به رسول خدا(ص) توسط قبیله هوازن و ثقیف برای جلوگیری از نشر اسلام بعد از فتح مکه

قبیله هوازن و ثقیف و نصر و جشم

شکست خوردن سپاه کفر و فرار آنها و به اسارت درآمدن خانواده و اموال ایشان

آیات 25 تا 28 سوره توبه

در ابتدا امر به دلیل هجوم ناگهانی هوازن مسلمانان ترسیده و فرار کرده و رسول خدا(ص) را تنها گذاشته و جز حضرت علی(علیه السلام) و عده ای از بنی هاشم سایرین فرار کردند و در ادامه بازگشتند، مسئله مؤلفة القلوبهم و بخشیدن مقدار قابل توجهی غنیمت در این غزوه رخ داد. به تصریح قرآن در این غزوه فرشتگان به سپاه اسلام کمک کردند.

غزوه طائف‏

شوّال سال هشتم‏

دوازده هزار نفر مسلمان

پس از غلبه در نبرد حنین به و تسلیم شدن هوازن رسول خدا(ص) به دنبال هم پیمانان آنها یعنی قبیله ثقیف به طرف طائف حرکت کردند

قبیله ثقیف

به دلیل استحکامات قوی شهر طائف موفق به گشودن این شهر نشدند و با دادن تلفاتی که به دلیل تیراندازی بر سپاه اسلام وارد شده بود به مکه بازگشتند

ـــــــــــــــــ

ــــــــــــــــــــــ

غزوه تبوک‏

رجب سال نهم‏

سی هزار مرد مسلمان

شایع شدن خبری مبنی بر این که دولت روم سپاه عظیمى فراهم کرده و هرقل جیره یک سال سپاهیان خود را پرداخته و قبائل: «لخم» و «جذام» و «عامله» و «غسّان» را نیز آماده جنگ با مسلمانان ساخته‏

رومیان و قبایل «لخم» ، «جذام» ، «عامله» و «غسّان»

به دلیل کذب بودن خبر سپاهی در کار نبود و مسلمانان تنها به بستن پیمان نامه هایی با قبایل یاد شده بازشگتند

بخش اعظمی از سوره توبه

نفاق بسیاری در این غزوه مشخص شد از جمله کسانی که با بهانه های غیر موجه به همراه سپاه نیامدند، تخریب مسجد ضرار،جانشینی حضرت علی (علیه اسلام) در مدینه و بیان حدیث منزلت توسط رسول خدا(ص) در مورد حضرت علی(علیه اسلام)،سؤقصد به جان رسول خدا(ص) در عقبه و برملا شدن نقشه منافقان توسط ایشان