وبلاگ تحلیلی یوم الدین

برخی سریه های مهم زمان رسول خدا(صل الله علیه و آله و سلم)

نام سریه

تاریخ وقوع

تعداد نفرات در سریه

هدف از سریه

نتیجه سریه

اتفاقات مهم

سریه حمزه بن عبد المطلب

رمضان سال اوّل‏

سى نفر از مهاجرین‏

تعرض به کاروانى از قریش بود که از شام بر مى‏گشت‏ و نام امن کردن راه تجارت قریشیان

با وصاتت مجدی بن عمرو دو سپاه بدون اینکه درگیر شوند بازگشتند

به نظر واقدی این نخستین سریه در اسلام است .(البته ابن هشام معتقد است که سریه عبیدة بن حارث بن عبدالمطلب نخستین سریه است.)

سریه عبیده بن حارث بن عبدالمطلب

شوّال سال اوّل‏

شصت یا هشتاد نفر

مقابله با دسته‏اى از قریش که ممکن بود به اطراف مدینه تجاوز کنند

جنگى پیش نیامد

سعد بن أبى وقّاص» تیرى انداخت و نخستین تیرى بود که در تاریخ اسلام از کمان رها شد.

سریه عبد اللّهبن جحش

رجب سال دوم هجرت‏

هشت نفر (یا یازده نفر) از مهاجرین‏

گرفتن خبر از قریش

پس از برخوردی که بین آنها و یک کاروان از قریش در گرفت یکی از قریشیان کشته، دو نفرشان اسیر و اموالشان غنیمت گرفته شد.

چون این پیکار در ماه حرام رخ داد مورد اعتراض مسلمانان قرار گرفت که آیات 217 و 218 از سوره «بقره» نازل شد و خدا خود جواب مخالفان را داد و گناه این پیشامد را هم به گردن آنان گذاشت و عبد اللّه و یارانش را اهل ایمان و هجرت و جهاد در راه خدا و امیدوارى به رحمت پروردگارى که آمرزنده و مهربان است معرّفى کرد.

سریه سالم بن عمیر

ماه شوّال سال دوم‏

فقط سالم بن عمیر

کشتن ابو عفک که با اشعار خود شیوه ناسزاگوئى به اسلام و مسلمانان و دشنام دادن به رسول خدا و تحریک دشمنان اسلام‏ را پیش گرفته بود

کشته شدن ابوعفک

سریه محمّد بن مسلمه‏

ربیع الاول سال سوم‏

‏پنج نفر

کشتن کعب بن أشرف که مردى شاعر و زبان‏آور بود و در اشعار خود رسول خدا را بد مى ‏گفت و دشمنان را بر ضدّ او و مسلمین تحریک مى‏کرد

کشته شدن کعب

«کعب» با گفتن شعر، قریش را بر ضدّ رسول خدا تحریک مى‏کرد و بر سوگ «اصحاب قلیب» مى‏نشست و همچنین نام زنان مسلمان را در اشعار خود با بى‏احترامى مى‏برد و مسلمانان را آزار مى‏داد

سریه زید بن حارثه یا سریه قرده‏

جمادى الآخره سال سوم‏

صد نفر سوار

رسول خدا(ص) او را براى جلوگیرى از کاروان قریش فرستادند

زید بر کاروان دست یافت، اما مردان کاروان گریختند و اموال کاروان به غنیمت گرفته شدند

نخستین سریه ای بود که در آن مقدار قابل توجهی غنیمت به مسلمانان رسید

سریه رجیع

صفر سال چهارم هجرت

شش یا ده نفر

هفت نفر دو طایفه عضل و قاره از رسول خدا(ص) تا معلمانی برای آموزش قرآن و احکام به نزد آنها بفرستد

در میان راه آنها مسلمانان را غافلگیر کردند و عده ای را به شهادت رساندندو عده ای را تسلیم قریش کرده و جایزه گرفتند و قریشیان آنها را به شهادت رساندند

سوره بقره، آیات 204- 207 درباره سریّه رجیع نازل شده است.

سریه بئر معونه

صفر سال چهارم هجرت‏

چهل نفر

در خواست ابوبرإ برای فرستادن مبلغ به نجد و فرستادن تعدادی مبلغ به آنجا

غافلگیری مبلغان توسط قبیله بنی سلیم و به شهادت رسیدن همه آنها به جزا یک نفر

رسول خدا یک ماه در قنوت نماز صبح بر قبایل: «رعل» و «ذکوان» و «غصیّه» و «بنى لحیان» نفرین مى‏کرد.

سریه موته

جمادى الأولى سال هشتم‏

سه هزار مسلمان

رسول خدا- صلى اللّه علیه و آله- «حارث بن عمیر أزدى» (از طائفه بنى لهب) را با نامه‏اى نزد پادشاه «بصرى» فرستاد و چون «حارث» به سرزمین «مؤته» رسید، «شرحبیل بن عمرو غسّانى» سر راه بر وى گرفت و او را کشت‏.هدف این سریه برخورد با عاملان آن بود

کشته شدن سه فرمانده از مسلمانان و یک سوم از سپاه و فرار سایرین به فرماندهی خالد بن ولید به مدینه

در این سریه سه تن بهترین فرماندهان مسلمانان و اصحاب رسول خدا یعنی زید بن حارثه،جعفر بن ابی طالب(طیار) و عبدالله بن رواحه به شهادت رسیدند، این اولین درگیری بین مسلمانان و سپاهیان روم بود

سریه ذات السلاسل‏

جمادى الآخره سال هشتم‏

گروهى از قبیله «قضاعه» فراهم گشتندو مى‏خواستند نسبت به مسلمانان دستبردى بزنند

پس از آنکه سه تن از فرماندهان مسلمانان موفق به شکست دشمن نشدند،رسول خدا(ص)،امیرالمؤمنین علی (ع) را به مصاف آنها فرستاد و ایشان آنها را شکست دادند

شأن نزول سوره عادیات در این سریه صورت گرفت، فرماندهان این سریه به ترتیب عبارت اند از: ابوبکر،عمر بن خطاب،عمرو بن عاص و علی بن ابی طالب (علیه اسلام)

سریّه امیر المؤمنین علىّ بن أبى طالب

در أیّام محاصره طائف‏

ـــــــــــــــــ

شکستن بت های طائف

شکستن بت های طائف و نابودی بتکده های آنجا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سریّه علىّ بن أبى طالب علیه السلام براى ویران کردن بتخانه فلس‏

ربیع الآخر سال نهم‏

صد و پنجاه مرد أنصارى‏

نابودی بتخانه فلس از قبیله طیّ

نابودی کامل بتخانه و کسب غنیمت های بسیاری از قبیله طیّ

ــــــــــــــــــــــــــــــ

سریه على بن ابى طالب (ع) به یمن‏

رمضان سال دهم

سیصد اسب سوار

دعوت یمنیان به اسلام

اسلام آوردن قبیله همدان در یک روز و مسلمان شدن بسیاری از یمنیان

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

برخی از مهم ترین جنگ های فتوحات در زمان خلفای نخستین

نام جنگ

تاریخ وقوع و نام خیلفه وقت

فرمانده جنگ

تعداد نفرات دو سپاه

هدف جنگ

جبهه مقابل

نتیجه جنگ

اتفاقات مهم

جنگ اجنادین‏

جمادى الاول سال 13 هجری، ابوبکر بن ابی قحافه

خالد بن ولید

سپاهیان رو م نزدیک به چهل هزار نفر و مسلمانان پانزده هزار نفر

از بین بردن سپاه مسلمانان توسط سپاهیان روم در منطقه اجنادین

رومیان

شکست رومیان و پیروزی مسلمانان

این اولین نبرد بزرگ بین مسلمانان و رومیان بود ، پس پیروزی در این نبرد خبر فوت ابوبکر و خلافت عمر و برکناری خالد بن ولید از فرماندهی سپاه به شام رسید، این فتح مقدمه ای برای فتح شهر دمشق بود

مرج الصّفر

محرم سال چهاردهم

ابوعبیده جراح

نزدیک چهارهزار رومی

کمک به شهر دمشق که نزدیک بود به محاصره مسلمانان درآید

رومیان

شکست رومیان

پس از این نبرد دمشق کاملاً به محاصره مسلمانان در آمد،به شهادت رسیدن خالد بن سعید ، بعضی معتقدند که این نبرد بیستروز پس از نبرد اجنادین بوده

فتح دمشق

رجب سال چهاردهم هجری،عمر بن خطاب

ابوعبیده جراح و خالد بن ولید

ــــــــــــــــــ

تصرف شهر دمشق

رومیان و شامیان

خالد بن ولید با اسقف اعظم دمشق صلح کرد این در حالی بود که ابوعبیده توانسته بود با اجبار وارد قسمتی از شهر شود

پس از فتح دمشق عده بسیاری از مردم آن شهر به شهر انطاکیه کوچ کردند

جنگ یرموک

رجب سال پانزده‏ هجری،عمر بن خطاب

ابوعبیدة بن جراح

چهل هزار مسلمان و دویست هزار رومی (به نظر سپاه رومیان اغراق می آید)

یکی از آخرین تلاش های رومیان برای از دست ندادن حکومت تحت سلطه خود در شامات به صورت یک سپاه متمرکز

رومیان و غسانیها از قبایل عرب متحد با رومیان

شکست سنگین رومیان و نابودی پادشاهی غسانی ها

در روز نبرد آنچنان نبرد سخت شد که زنان مسلمان همراه سپاه نیز جنگیدند،فرماندهی رومیان و غسانی ها را در این نبرد پادشاه غسانی ها جبلة بن ایهم به عهده داشت، پس از شکست رومیان هرقل امپراطور روم از انطاکیه به قسطنطنیه فرار کرد

فتح بیت المقدس

سال شانزده هجری،عمر بن خطاب

ابوعبیده جراح

ــــــــــــــــــــــ

فتح شهر بیت المقدس

رومیان و اهالی بیت المقدس

بنا به درخواست اهالی شهر صلحی مشروط براینکه خود شخص خلیفه به بیت المقدس بیاید و آن را امضا کند میان آنها و مسلمانان امضا شد

کسی که عمر را مجاب کرد تا به بیت المقدس برود و صلح را امضا کند ، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب بود، برخی گویند این صلح در سال شانزده هجری و برخی گویند در سال هفتده هجری امضا شد

جنگ یوم الجسر

شعبان یا رمضان سال سیزده هجری،عمر بن خطاب

ابوعبید ثقفی (پدر مختار) فرمانده مسلمانان،بهمن جادویه فرمانده ایرانیان

ـــــــــــــــــــــــ

جلوگیری از نفوذ مسلمانان و اعراب به خاک ایران

ایرانیان

شکست سنگین مسلمانان و کشته شدن فرمانده آنان

در این نبرد مسلمانان برای اولین بار با سپاهی از فیل ها روبه رو شدند ، نزدیک به چهار هزار مسلمان در این نبرد کشته شدند،این شکست موجب شد تا یک سال مسلمانان از رویارویی با ایرانیان اجتناب کنند

نبرد نخیله یا نبرد مهران

سال چهارده هجری

جریر بن عبدالله بجلی و مهران بن مهربنداد

دوازده هزار ایرانی

حمله مسلمانان به مناطق مرزی ایران و مقابله ایرانیان با آنها

ایرانیان

شکست ایرانیان و کشته شدن فرمانده آنها

پس این پیروزی مسلمانان دو باره تصمیم به حمله به عراق و ایران گرفتند

جنگ قادسیه

سال 15 یا 16 هجری (بین مورخان اختلاف است)،عمر بن خطاب

سعد بن ابی وقاص و   رستم فرخزاد

بین بیست تا سی هزار مسلمان، تعداد ایرانیان بین سه تا چهار برابر بوده است( بلاذری صد وبیست هزار نفر نوشته است)

جلوگیری از نفوذ اعراب به ایران و نابودی کامل آنها

ایرانیان

شکست ایرانیان و کشته شدن فرمانده آنها

این نبرد چهار روز به طول انجامید، در این نبرد غنایم بسیاری نصیب مسلمانان شد از جمله درفش کاویانی به دست مسلمانان افتاد که این به معنای زوال ساسانیان بود،پس از این نبرد شهر کوفه تاسیس شد

نبرد جلولأ

سال شانزده هجری،عمر بن خطاب

هاشم بن عتبة بن ابی وقاص(مرقال)،خرزاد برادر رستم

دوازده هزار مسلمان

پس گرفتن شهر مدائن توسط ایرانیان و جبران شکست های قبلی

ایرانیان

شکست سنگین ایرانیان

حجر بن عدی یکی از فرماندهان این نبرد بود

جنگ نهاوند

سال بیست هجری،عمر بن خطاب

نعمان بن مقرن و مردان شاه ذو الحاجب‏

شصت تا صد هزار ایرانی

جلوگیری از نفوذ اعراب به داخل ایران

ایران

شکست ایرانیان

به این فتح ، فتح الفتوح می گویند،در ابتدا عمر بن خطاب می خواست که فرماندهی جنگ را خود برعهده گیرد که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب او را از این کار منصرف کردند، این جنگ چهار روز طول کشید و با وجود شهادت فرمانده مسلمانان آنان به فرماندهی حذیفة بن یمان به پیروزی رسیدند،این آخرین حمله جدی ایرانیان بود